Lessen uit onze Fin & Tonic: de realiteit achter de WTP

Op ons eerste Fin & Tonic-evenement in Nederland stond de Wet Toekomst Pensioenen (WTP) centraal. Een panel van vijf experts uit de pensioenwereld kwam samen om de uitdagingen rondom de implementatie van de WTP te bespreken. Uit hun praktijkervaringen bleek dat de transitie naar de nieuwe pensioenregeling allesbehalve eenvoudig is. Het publiek herkende zich in de verzuchtingen van het panel, wat nadien nog tot boeiende gesprekken leidde.

Waar staan de partijen nu?

Onze eerste vraag voor het panel was duidelijk: waar staat jouw organisatie in de transitie naar het nieuwe pensioenstelsel, en wat zijn de belangrijkste uitdagingen?

Sabijn Timmers-Janssen, bestuurder bij Pensioenfonds Rail & Openbaar Vervoer, legde uit dat de transitie een uitdagend traject is voor haar organisatie. “Je zou het liefst willen dat je niet met een big bang overgaat op nieuwe ICT, maar gezien de grote wijziging van het stelsel zal dat toch wel het geval zijn.” De noodzaak om systemen eerst stabiel te krijgen, is een uitdaging die ook andere fondsen onderkennen.

Wim Koeleman, directeur bij APG, belichtte de omvang van het programma binnen zijn organisatie:

Ruim 600 mensen werken mee aan ons Pensioen van Straks-programma. Het is het grootste WTP-programma in Nederland. Met zoveel betrokkenen, zijn structuur en duidelijkheid essentieel om alles in goede banen te leiden.

Mirjam Breekelmans, directeur bij Achmea Pensioen Services, wees op de extra last voor multiclient-uitvoerders zoals APS en TKP. Zij voeren meerdere varianten van de pensioenregeling: zowel de solidaire premieregeling (SPR) als de flexibele premieregeling (FPR). “Met meerdere klantgroepen en fondstypen zoals BPF'en, OPF'en en APF'en moeten wij alle variaties van de wet implementeren, wat het voor ons extra belastend maakt. APS besloot voor de zomervakantie in nauwe samenwerking met de 2 “koploperfondsen” om de implementatie uit te stellen.

Complexiteit voor multiclient-uitvoerders

Frits Bart, directeur van TKP Pensioen, vulde aan dat de WTP-implementatie geen lineair proces is.

We hebben te maken met veel verschillende, veranderende tijdlijnen die met elkaar samenhangen. Dat maakt het extra uitdagend.

Net als APG en Achmea is TKP bezig met de implementatie van een nieuw administratiesysteem om zo tot een meer stabiele, gestandaardiseerde manier van werken te komen. “Een uitdagend traject”, zegt Frits Bart, “zeker als je bedenkt dat de weg steeds wordt opengebroken terwijl je nog volop aan het werk bent.”

Mogen, willen en kunnen

Wim Koeleman benadrukte dat het in de WTP-discussie over drie zaken gaat: willen, mogen en kunnen. “Bij willen gaat het erom dat je samen met het pensioenfonds de keuze maakt om door te gaan. Kunnen draait om de interne analyse van de uitvoerder: zijn we klaar met alles om dit te implementeren? Mogen, dat is dan weer de rol van de toezichthouder. Die is behoorlijk scherp en gedetailleerd.” Koeleman wees op de mismatch tussen de tijdlijnen van de pensioenuitvoerders en de toezichthouder: “Kies je voor een definitieve go op 1 januari 2025, dan moet je die keuze eigenlijk begin oktober al maken. Maar de DNB komt pas in november met een verklaring van geen bezwaar. Dit zorgt voor een lastige situatie: je kan dan nog willen én kunnen, maar je weet nog niet of je màg.”

Zelfadministrerende fondsen

De zelfadministrerende fondsen hebben hun eigen dynamiek binnen de WTP-transitie. Het zijn op zich relatief kleine organisaties, erg gericht op een optimale bediening van hun specifieke achterban. “Nu worden we als kleinere organisatie geconfronteerd met een gigantisch veranderprogramma, en dat geeft toch veel druk op de organisatie,” zegt Marcel Verheul, bestuurder van het ABN AMRO pensioenfonds. Zijn fonds koos voor een latere overgang naar de nieuwe pensioenregeling per 1 januari 2027. “We volgen de ontwikkelingen nauwgezet en kunnen dus leren van anderen die vooroplopen.”

Pensioenfonds Rail & OV is zo’n koploper, met een geplande transitie op 1 januari 2026. “Wij hadden in een vroeg stadium al onze datakwaliteit op orde, maar de omvang van de transitie heeft ons toch genoodzaakt om een pas op de plaats te maken, mede door de impact van de implementatie van IT-systemen,” zegt Sabijn Timmers-Janssen:

De complexiteit van de keuzes die moeten is groot. Wij kiezen ervoor om hierbij een zorgvuldige en verantwoorde weg te volgen.

Communicatie: een delicate timing

De communicatie naar pensioendeelnemers en klanten is een belangrijk aandachtspunt voor alle pensioenuitvoerders. Wim Koeleman benadrukte dat dit stapsgewijs moet gebeuren: van high-level kennisgeving naar steeds meer gedetailleerde informatie. “We moeten onze deelnemers op het juiste moment goed informeren, zonder hen te overladen met details die te vroeg komen. Anderzijds moet je wel verzekeren dat de informatieverstrekking heel duidelijk en individueel is op het moment dat de transitie er daadwerkelijk aankomt. Wij hebben een draaiboek klaar liggen voor twee koploperfondsen die overstappen naar het nieuwe stelsel vanaf 1 januari 2025.

Marcel Verheul voegde toe dat zelfadministrerende fondsen zoals ABN AMRO hierin een extra uitdaging hebben, omdat ze geen ervaringen kunnen delen van andere klanten.

Wij leren alles in-house, terwijl grote uitvoeringsorganisaties zoals APG kunnen leren van hun koploperfondsen. Ook dat maakt events zoals deze Fin & Tonic zo waardevol, omdat die kennisdeling hier wel mogelijk wordt.

Onder druk van de toezichthouder

De druk op pensioenorganisaties om dit alles voor elkaar te krijgen, neemt toe. Toch gaf onze eregast Fieke van der Lecq, regeringscommissaris pensioentransities, aan dat er ondanks deze druk geen reden is om de wet uit te stellen:

De spreiding van de transities is nog goed, dus er is geen aanleiding om de deadline te verschuiven.

Niet iedereen deelde dit optimisme. Zo wees Marcel Verheul op de onderschatting van de tijd die nodig is om alles goed te implementeren en om zowel de pensioenfondsen als de toezichthouder goed te informeren.

Frits Bart verwacht van DNB een prominentere rol na de overgang van de eerste koploperfondsen. “De formele timing die de toezichthouder hanteert is te begrijpen vanuit de wet- en regelgeving, maar zet een grote druk op de organisaties. Ik ben benieuwd of DNB dit gaat aanpassen, bijvoorbeeld met kennisdeling. Zodat alle partijen van elkaar kunnen leren en de transities efficiënter verlopen”

Het menselijke aspect: de interne workforce

Wat mensen dreigen te vergeten, is dat naast de WTP-implementatie de dagelijkse dienstverlening van de pensioenuitvoerders gewoon doorgaat. Een grote groep medewerkers is nog niet bezig met de WTP-transitie, omdat zij dag in dag uit in de weer zijn met het bedienen van klanten. “Mensen denken soms dat je vier jaar hebt om je voor te bereiden, maar in die tussentijd moeten we ook gewoon onze bestaande verplichtingen nakomen,” verduidelijkt Wim Koeleman. “Bovendien komt deze transitie bovenop andere uitdagingen waar de sector mee kampt, zoals inflatiecompensatie, datakwaliteit, enzovoort.”

“Net zoals de communicatie naar klanten en deelnemers, is ook het klaarstomen van medewerkers een kwestie van de juiste timing,” vult Mirjam Breekelmans aan:

Je moet er niet te vroeg mee beginnen, zodat het geen ver-van-hun-bed-show is. Maar je moet wel zorgen dat ze op tijd voldoende geïnformeerd zijn.

Negatieve beeldvorming

Tot slot kwam nog aan bod dat sommige fondsen noodgedwongen hebben moeten kiezen voor een uitstel, wat helaas geen al te positief beeld schept van de sector. Het is duidelijk dat de WTP-implementatie een grote belasting is voor pensioenuitvoerders, waarbij tijdsdruk en een veranderende regelgeving extra druk zetten op organisaties.

Sabijn Timmers-Janssen benadrukte het belang van een stabiel regelgevend kader, zodat organisaties zich volledig kunnen richten op de executie van hun plannen. “Dit soort complexe verandertrajecten vereisen een heel gestructureerde aanpak en een goede aansturing, gericht op executie. Maar dat kan natuurlijk alleen maar wanneer het speelveld definitief is. We hopen dan ook dat er niet te veel meer gaat veranderen, zodat we vooruit kunnen met onze plannen zoals ze nu op tafel liggen.”

Conclusie

De WTP-transitie is een enorme uitdaging voor de pensioenwereld, maar ons panel gaf aan dat deze een succes kan worden mits de juiste samenwerking en timing. Deze Fin & Tonic-sessie maakte nog maar eens duidelijk hoe belangrijk kennisdeling is. Ondanks de druk en complexiteit, was er een gevoel van samenhorigheid en gedeelde verantwoordelijkheid onder de aanwezigen. Na afloop werd er nog volop gediscussieerd en werden ervaringen uitgewisseld. “Ik ga geïnspireerd en met nieuwe energie naar huis,” merkte een van de aanwezigen op.